تیر شبکه های مجازی ادب نوجوان را نشانه گرفت
به گزارش کنکور هنر، یک مشاور نوجوانان اظهار داشت: فضای مجازی می تواند ارزش های یک جامعه را متحول کند که در این صورت زنگ خطر و آژیر قرمز هم بی فایده خواهد بود و به سرعت تمام ابعاد جامعه درگیر خواهد شد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی مهر، اینروزها فضای مجازی آن چنان بر زندگی ما سایه انداخته است که کمتر کسی می تواند خودش را از آن دور نگه دارد. به همین خاطر، نه می شود به سوی فضای مجازی نرفت؛ چون قسمتی از زندگی ما شده است؛ و نه می شود بدون آگاهی در این فضای پر از تهدید و فرصت وارد شد.
در رابطه با چگونگی حفظ ادب در فضای مجازی با نرجس اخباری معلم و مشاور نوجوان به گفت گو نشستیم که جزییات این گفتگو به شرح ذیل است:
به نظر شما فضای مجازی در زندگی نوجوانان چه تأثیری دارد و چگونه می تواند ادب نوجوان را تحت تأثیر قرار دهد؟
بگذارید با یک مثال توضیح دهم ماسک و دستکش، همین وسایلی که امروز در میان لوازم شخصی همه ما از ضروریات به حساب می آید تا پیش از آمدن بیماری کرونا، موارد استفاده شان خیلی نادر بود. بیماری وقتی واگیردار باشد، قضیه فرق می کند، حتی آدم ها از کسی که مبتلا شده فاصله می گیرند؛ چون می دانند اگر خودشان هم مبتلا بشوند، آثار سختی را باید تحمل کنند. گاهی ویروس هایی مخصوص تلفن و کامپیوتر ها هم می آیند، آن وقت ما حاضر نیستیم فایل های این سیستم ها را روی گوشی خودمان بریزیم، انگار نوعی از همان فاصله اجتماعی را رعایت می نماییم تا تلفن و سیستم ما مبتلا نشوند.
ویروس ها همه جا هستند بعضی بیماری های واگیردار که در جامعه سروکله شان پیدا شده که میان گفت وگوهای مردم ردوبدل می شود و گاهی اوقات خودمان هم متوجه نمی شویم که مبتلا شده ایم. فکر می نماییم از اوّل همین بودیم و اصلاً تنظیمات کارخانه مان همین هاست. یکی از این ویروس ها، رعایت نکردن ادب است.
لازم است نوجوانان آگاه باشند که فضای مجازی می تواند خیلی چیزها را در زندگی ما تغییر بدهد؛ حتی ارزش های یک جامعه را متحول کند که در این صورت زنگ خطر و آژیر قرمز هم بی فایده است و خیلی سریع بر قسمت های دیگر تأثیرات عمیقی خواهد گذاشت.
از جمله ارزش هایی که در فضای مجازی باید حواسمان را به آن بدهیم، ادب است؛ این که نوجوانان باید کدام خط کش را کنار کارهایشان بگذارند تا بفهمند همچنان در جاده ادب می رانند و از بی تربیتی کردن فاصله دارند را باید به مرور و بصورت واضح برای نوجوان تفسیر کرد.
آیا با تقویت کرامت درونی نوجوان می توان انتظار داشت تا رعایت ادب در محیط شبکه های اجتماعی پررنگ شود؟
امیرالمؤمنین علی مقابل السلام فرمودند: «کرم، داشتن اخلاق و منش نیکو و دوری کردن از پستی است.» وقتی کسی به این اندازه در کرامت پیش می رود که احساس می کند تن دادن به زشتی ها او را از آن هدف انسانی دور می کند به آسانی از بدی ها اجتناب خواهد نمود. او از درون سازوکار مدیریتی برای خودش پیدا کرده است.
در یک روایت دیگر از امیرالمؤمنین مقابل السلام آمده: «کسی که از درون خودش یک واعظی داشته باشد از طرف خدا برای او واعظی قرار داده می شود.» این واعظ، یعنی تذکردهنده همانی است که به آن جهت شرکت در فضای اجتماعی، فضای مجازی، در آداب تعامل اجتماعی به شدت نیاز داریم تا رعایت ادب و پایبندی به آن در جامعه کم رنگ نشود. پس نخستین قانون، کرامت درونی افراد را تقویت نماییم تا رعایت ادب در محیط شبکه های اجتماعی پررنگ شود.
باید بپذیریم و هوشیار باشیم که اگر با همراهی پلیس درونی پیش نرویم و خاصیت های این نوع تربیت را اجرا نکنیم، شاید هیچ گاه نتوانیم به مرحله رعایت ادب در فضای حقیقی و مجازی برسیم.
از نگاه شما تربیت کریمانه ای چگونه می تواند رفتار نوجوان را در فضای مجازی کنترل کند؟
هر کسی ترازوی وجودی دارد که به کمک آن می تواند مقدار زشتی و زیبایی کارها را بسنجد. اسمش را نظام محاسباتی هم می توانیم بگذاریم. افرادی که دستگاه محاسباتی متفاوتی با هم دارند، درک مشترکی هم نخواهند داشت.
تاکید می کنم کرامت وجودی، سبب اعتلای رفتاری می شود. منظور این که کسی که کرامت وجودی دارد دستگاه محاسباتش درست کار می کند و به درستی مقدار زشتی و زیبایی کارها را تشخیص می دهد و وقتی متوجه زشتی کارها شد، دیگر سراغ آنها نخواهد رفت. هر دوی این موارد وقتی اتفاق می افتد که فرد کریمانه تربیت شده باشد. مثلاً، کسی که تربیت کریمانه ندارد، به خاطر جذب دنبال کننده حاضر است دروغ بگوید، عفت و حیا را کنار بگذارد و این کارها از نظرش اصلاً زشت نیست، درحالی که در نظام محاسباتی حقیقی دنیا این کارها واقعاً زشت است، ولی ترازوی وجودی این فرد مشکل دارد.
مثال دیگری که می توان عنوان نمود، مراقبت از دید است. که یکی از خاصیت های فرد با ادب است، امکان دارد از طرف برخی افراد رعایت نشود و آخرش هم بگوید اگر نگاه بکنم، لذتی ببرم و مقداری شاد و سرحال بشوم چه اشکالی دارد؟! این نوجوان در نظام محاسباتی اش زشتی این کار اصلاً برایش تعریف شده نیست. همه این ها نشان داده است که اولاً، ترازوی وجودی نوجوان خراب است و ثانیاً، تربیت کریمانه ای رخ نداده که نوجوان حاضر نشود سراغ کارهای خار و پست برود.
آیا بهتر نیست به نوجوان بیاموزیم در واکنش به مسائل اجتماعی که اطمینان ندارد سکوت کند و واکنش نشان ندهد؟
سکوت یک روش است، ولی تنها روش نیست. یقیناً منظور از ادب و رعایت کردنش سکوت نیست. انسان در رویارویی با مسائل اجتماعی به اندازه توان و فهمی که از مسائل اجتماعی دارد، باید واکنش نشان دهد. البته نوجوان باید اصول و روش های تربیت دینی و برقراری ارتباط با افراد مختلف را بداند و بلد باشد و از نگاهی که دین به وظایف نسبت به جامعه دارد آگاه باشد. اگر کسی بخواهد در جامعه فقط روش سکوت را در پیش بگیرد یقیناً کار درستی انجام نداده است. اصلاً شاید اگر در همه پیشامدها برای رعایت ادب سکوت نماییم به صورتی پاک کردن صورت مسئله باشد که به نظر ساده ترین راه است، ولی در موارد بسیاری اشتباه است. بااینکه گاهی اوقات هم حتما سکوت یک روش است که امیرالمؤمنین علی مقابل السلام فرمودند: «چه بسا حرفی که جوابش سکوت باشد.» در قرآن هم چنین سفارش هایی داریم که نشان داده است گاهی هم نیاز به چشم پوشی، سکوت و خونسرد رد شدن از کنار برخی از مسائل داریم؛ اما آن چه مسلم است این که سکوت یک روش است، ولی تنها روش نیست. پس مجدد تاکید باید کرد که داشتن خط کش مشخص می تواند قالب بخش حضور نوجوانان در فضای مجازی باشد.
چرا در مورد رعایت نشدن ادب در فضای مجازی باید احساس خطر نماییم ؟
یکی از دلیلهای کم رنگ شدن ادب این است که در فضای مجازی، نوعی احساس امنیت داریم. وقتی مطلبی را منتشر می نماییم بصورت رودررو با تبعات کاری که انجام دادیم، مواجه نمی شویم. درست است یک پیگیری هایی درباره ی برخی مسائل مجرمانه بصورت رسمی و قضائی صورت می گیرد، ولی واقعیت این است که در کل ما در فضای مجازی یک احساس امنیت داریم. قسمتی از این احساس امنیت برمی گردد به ناشناس بودن؛ خیلی از کاربران فضای مجازی برای یکدیگر ناشناس اند. شما حتی با اسم و عکس غیرواقعی می توانید مطلب منتشر کنید. اینجا نقطه حساسی است، اینجاست که اگر پایه کرامت در تربیت بلنگد، دیگر خودم را موظف به رعایت ادب هم نمی دانم. نتیجه کرامت این است که ما انسان های خویشتن داری می شویم، حتی اگر نظارت بیرونی وجود نداشته باشد و کسی رفتار ما را رصد نکند و در فضای مجازی ناشناس باشیم.
آن کسی که کریمانه تربیت شده، یک پلیس درونی برای خودش دارد، یک سیستم کنترل کننده که دیگر برای آن احساس امنیت و عدم احساس امنیت اهمیت ندارد. آن چه موضوعیت دارد، حفظ حد و حدود و اصولی است که خدا برای او تعیین کرده است. بنابراین نخستین چیزی که به آن فکر می کند این است آیا این پا را فراتر از حد و حدود دینی و الهی گذاشته یا نه؟! این همان چیزی است که خدا می پسندد؟ اما اگر آن کرامت وجود نداشته باشد و فقط ساز و کارهای بیرونی ابزار مدیریت و حفظ او باشند یقیناً با احساس امنیت می تواند خیلی از خط قرمزها را بشکند.
به نظر شما نوجوان چگونه می تواند مروج ادب در فضای حقیقی و مجازی باشد؟
هرچه پیش می رویم، فضای مجازی فراگیرتر و حضور نوجوان ها در آن خیلی تأثیرگذارتر می شود. نوجوان بدون این که برمبنای مبانی دینی تربیت شده باشد، نمی تواند تأثیرگذار باشد و یقیناً تأثیرپذیر می شود. نباید با فضای مجازی ساده برخورد نماییم. این فضا بسیار بسیار حساس بوده و خاصیت های خودش را دارد.
دو نکته اساسی برای تأثیرگذاری مثبت یک نوجوان در فضای مجازی وجود دارد؛ اول، مقدار قابل قبولی خویشتن داری درونی لازم دارد تا امکان لغزشش در فضای مجازی کم بشود. دوم، رسیدن به معرفت عمیق دینی هم نیاز دارد تا بتواند در فضای مجازی به تعمیق باورها و روحیات و خلقیات دینی کمک نماید.
در حقیقت سال هاست حرف از تربیت اسلامی و نوجوان تراز انقلاب اسلامی است. یکی از راه هایی که نوجوانان می توانند مروج ادب و سایر خوبی ها باشند این است که در فضای حقیقی و مجازی نمونه و الگو باشند؛ نمونه هایی از تربیت شدگان اسلامی باشند که بتوانیم به سایر نوجوانان هم آنها را معرفی کنیم؛ مثلاً، استفاده متناسب از فضای مجازی، رعایت اصول دینی در مراودات، رعایت اخلاق و آداب اجتماعی، رعایت احترام نسبت به پدر و مادر، اهل مطالعه و خصوصیات دیگری از این دست وقتی در یک نوجوان وجود دارد، می تواند اثبات کند که تربیت دینی قابل تحقق بوده و امکانپذیر است. نوجوان ها تلاش کنند که در این مورد الگو و نمونه باشند.
اینجا دیگر وظیفه مسئولین مربوطه است که بجای این که فقط در یک کتاب، در یک همایش و در یک سخنرانی تربیتی صحبت کنند، چنین نوجوان هایی را معرفی کنند که بطور قطع چندین برابر آن همایش ها و سخنرانی ها و کتاب ها برای اثبات تربیت دینی مؤثر خواهد بود. به خود این نوجوانان و جوانان هم می گویم کار شما قدر و قیمتش بیش از بسیاری از کتاب های موجود است چون آنچه در کتاب است فقط روی برگه آمده، ولی شما که توانستید الگویی تراز در فضای مجازی برای دین و انقلاب اسلامی باشید اثبات حقانیت و امکان وقوع چنین چیزی در عالم خارج هستید.
منبع: phdhonar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب