سعید بیابانكی مطرح كرد
تغییر شکل رسانه ای شعر
به گزارش کنکور هنر، سعید بیابانکی می گوید: شعر به عنوان یک رسانه کامل و پرقدرت، ماهیت خودرا حفظ کرده؛ اما شکلش تغییر کرده است. در حقیقت شکل پیام رسانی شعر تغییر کرده است. حال اینکه از شعر چه توقعی داریم مهم می باشد.
این شاعر در گفت و گو با ایسنا درباره ی کارکرد رسانه ای شعر، اظهار داشت: در دوره اول شعر فارسی، یعنی در دوره قصیده سرایی که از عصر چهارم شروع شده تنها رسانه کشور، شعر بوده و رسانه دیگری نداشتیم؛ آن هم در اختیار قدرت ها بوده. در روزگاری که نه تلویزیونی هست، نه کتابی و روزنامه ای هست و نه جهان مجازی ای هست، همه کارها را شعر انجام می دهد. شاعرانی چون انوری و عنصری که شاعران توانایی هستند، به صورتی شاعر رسانه ای هستند؛ یعنی شعرشان رسانه ای است و البته در اختیار حاکمیت.
او اضافه کرد: اشعار دوره قصیده سرایی، به لحاظ ادبی آثار قدرتمندی هستند، نمی توانید بگویید به درد نمی خورند؛ اما درعین حال سرشار از اغراق هستند، اغراق هایی که اساساً یا مبنایی ندارد و یا بیش از آن چه هست، بیان شده است. این قدرت رسانه ای شعر است که در دوره های بعدی، کارکرد این قدرت رسانه ای شعر تغییر پیدا کرده است.
بیابانکی با اشاره به دوره های شعری در ایران از مثنوی و غزل سرایی تا عرفان اسلامی و تعلیمی و تربیتی، اظهار داشت: همه این ها به صورتی کارکرد رسانه ای شعر است. اما در جاهایی شعر با رسانه های دیگری چفت می شود که این رسانه موسیقی است یا موسیقی آوازی و یا موسیقی سازی. یکی از قدیمی ترین کارکردهای رسانه ای شعر که به شکل اثرگذار بیان می شود، ماجرای رودکی و شاه سامانی است؛ «بوی جوی مولیان آید همی/ یاد یار مهربان آید همی» که تلفیق شعر و موسیقی و آواز اتفاق افتاده و اثر تاریخی برجای گذاشته است.
این شاعر با اشاره به اینکه با آمدن روزنامه و کتاب، نقش رسانه ای از شعر گرفته شده و به بخش های دیگری سپرده می شود، توضیح داد: بطورمثال قسمتی از تعلیم و تربیت به کتاب می رود، بخشی به مکتب خانه ها سپرده می شود و هرچقدر به روزگار مدرن نزدیک تر می شویم و با پیدایش رسانه های دیگر، نقش رسانه ای شعر کمتر می شود. نخستین رسانه عمومی اثرگذار در جهان رادیو است، در ایران نزدیک ۸۳ سال است که رادیو آمده است، تلویزیون بعدتر آمد و کم کم نقش رسانه ای شعر کمتر شد؛ اما شعر برای اینکه نقش رسانه ای خودرا حفظ کند، خودرا با رسانه های دیگر چفت می کند؛ یعنی بجای اینکه شاعری آنرا بسراید در پیشگاه شاه بخواند، یا راوی ای که صدای قرایی دارد آن شعر را عرضه نماید، در رادیو عرضه می شود یا زمانی که موسیقی رواج پیدا می کند، شعر خودرا با موسیقی چفت می کند و بعدها در تلویزیون خوانده می شود.
بیابانکی با اشاره به اینکه معتقد می باشد شعر در روزگار ما و در سال ۱۴۰۲ هنوز هم رسانه است که کارکرد آن تغییر کرده است، اشاره کرد: ممکنست کاری را که رادیو و تلویزیون انجام می دهد، شعر نتواند انجام ندهد و کاری را که شعر می تواند انجام دهد، رادیو و تلویزیون نتواند انجام دهد یا بتواند؛ اما به نظرم شعر به عنوان یک رسانه کامل و پرقدرت، ماهیت خودرا حفظ کرده؛ اما شکلش تغییر کرده است. در حقیقت شکل پیام رسانی شعر تغییر کرده است. اما اینکه از شعر چه توقعی داریم مهم می باشد، آیا توقع داریم یک شعار سیاسی را جار بزند، یا توقع داریم یک پیام حکمی را به مخاطب برساند و یا از آن توقع خردورزی داریم. این شکل ها کمابیش هست، اما شکل اولیه را از دست داده برای اینکه رسانه های دیگر خیلی بهتر و مؤثرتر هستند.
او همین طور درباره ی انتشار شعر در صفحه شخصی شاعران در رسانه های اجتماعی که خود یک رسانه است و تأثیری که این مساله بر فروش کتاب شعر گذاشته است، اظهار داشت: جهان مجازی یک ابزار است؛ از زمانی که عرضه متن فارسی در فضای دیجیتال شروع شد، از دوره وبلاگ نویسی ها تا روی کار آمدن رسانه های اجتماعی، شعر آن فضا را بستری در اختیار خود گرفت که بستر انتشار است. فضای دیجیتال مانند یک لوکوموتیو است که می شود واگن های مختلف به آن نصب کرد و همه شکل واگنی را حمل می کند. در حقیقت این فضا به صورتی پیشران است. همه چیز در آن هست و از منظر، فضای مجازی کمی ناپسند است.
این شاعر افزود: تا قبل از پیدایش فضای دیجیتال، بستر انتشار شعر، کتاب، مجله یا روزنامه بود؛ رسانه کاغذی سردبیر و یا دبیر سرویسی دارد و هر چیزی را چاپ نمی نماید. هر شعری که به آنجا فرستاده می شود یا اگر خودشان پیدا کنند، از یک کارشناس اولیه رد و بعد منتشر می شود. در مجلات و روزنامه ها به ندرت پیش می آید شعری بی وزن و قافیه و بی معنا باشد، یا شعر سرقتی و جعلی باشد، چون کارشناسی وجود دارد که کارش غربال و سبک وسنگین کردن شعرهاست. اما با آمدن فضای مجازی این سبک وسنگین کردن ها حذف شده، بنا بر این در فضای مجازی شعر غلط زیاد می بینید، شعر جعلی زیاد می بینید. اگر قیصر امین پور را جست وجو کنید، غلط ترین و جعلی ترین شعری که در فضای مجازی به او نسبت داده شده، ابتدا می آید. همه هم به آن استناد می کنند و در رادیو و تلویزیون هم آنرا می خوانند و همه چهره ها هم آنرا حفظ نموده و در برنامه پربیننده هم آنرا می خوانند و انگارنه انگار.
سعید بیابانکی در آخر اظهار داشت: فضای مجازی به مرجعی تبدیل گشته که مردم به آن اعتماد کنند اما نمی توان به مرجعی اعتماد کرد که معین نیست چه کسی آنرا نوشته و اداره می کند. به کتاب و مجله می شود اعتماد و استناد کرد. کسانی که می خواهند حدیثی روایت کنند، می گویند از فلان کتاب بطورمثال اصول کافی، جلد فلان، صفحه فلان و سطر فلان. یا داستانی از مثنوی، نسخه فلان، دفتر فلان، سطر فلان. اما زمانی که به صفحه مجازی استناد می کنید، معین نیست صفحه را چه کسی اداره می کند، آیا نویسنده فاضلی است یا اصلاً ربات است. فضای مجازی از این جهت بد است که تمییز دادن درست از نادرست دشوار است. به نظرم این فضا فقط ابزاری برای بستر سریع، آنی، بی هزینه و بدون ممیزی است که گاه خوب و گاه بد است. من این فضای دیجیتال را نه کامل رد می کنم و نه تأیید. به قول حافظ «عیبِ مِی جمله چو گفتی، هنرش نیز بگو/ نفیِ حکمت مکن از بهرِ دلِ عامی چند». این فضا خوبی هایی هم دارد، بدی هایی هم دارد.
منبع: phdhonar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب